Foto’s: Slawomira Kozieniec
De lente is begonnen en dat betekent ook in Istanbul dat de tulpen boven de grond komen. In de middenbermen van veel wegen in de oude stad, in de parken bij de oude Ottomaanse paleizen – zoals het Gülhane (rozen) park naast het Topkapi paleis en het Yildiz park in Beşiktaş tussen het Yıldız en Çırağan paleis– maar ook in het schitterende Emirgan park in Istinye, na de tweede Bosporus brug.
De gemeente heeft 20 miljoen tulpen geplant. Tot een tiental jaar geleden moesten alle tulpen nog worden geïmporteerd uit Nederland. Een hele dure bezigheid. De gemeente nam het initiatief om boeren in de omgeving te leren hoe ze tulpen konden kweken. Van de talloze soorten die uit Nederland waren gekocht, zijn sindsdien de nakomelingen in Turkije gekweekt.
Je zou kunnen zeggen dat de tulp weer terug is waar ze oorspronkelijk vandaan kwam: Turkije.
De beroemdste varieteit van de Turkse tulp met de scherpe blaadjes.
De eerste Turkse tulpen werden ruim 400 jaar geleden in Europa geïntroduceerd door de Weense ambassadeur voor Turkije, Ghislain de Busbecq. Hij schreef enthousiast over de bloemen die hij in 1551 in het Turkse Edirne had gezien. Later zond hij enkele zaden ervan naar Oostenrijk.
De aankomst van een vracht tulpenbollen in 1562 in Antwerpen betekende het begin van de Europese tulpenteelt. De eerste gedocumenteerde exemplaren werden door de Vlaming Carolus Clusius geplant in de door hem vanaf 1593 geleide Hortus botanicus Leiden.
Ottomaanse sultans droegen een tulp op hun tulband als symbool. Een van de redenen waarom de tulp zo populair werd in het Ottomaanse Rijk is dat de sultans in het silhouet van de bovenkant van de tulpenblaadjes het Arabische woord voor Allah (God) zien. De naam tulp is afkomstig van het Perzische woord ’tulipan’ dat tulband betekent.
Meer dan 211 soorten tulpen zijn door de gemeente Istanbul geplant. Allemaal hybride soorten van de gecultiveerde tulpen uit Nederland. Meer dan 200 soorten lijkt veel, maar als je weet dat er tenminste 2000 variëteiten waren in het Ottomaanse Rijk aan het begin van de 18e eeuw (het ‘Tulpen tijdperk’), dan realiseer je je dat 211 soorten maar een klein aantal is.
Geen enkele van de tulpensoorten uit de achttiende eeuw heeft het overleefd. Door ziekte, verwaarlozing en veranderende smaak, zijn ze allemaal uitgestorven. De originele Istanbulse tulp zag er heel anders uit dan de robuuste hedendaagse Hollandse varianten. Het was een tulp met amandelachtige blaadjes met een scherpe punt. Gelukkig is een moderne versie van die variëteit weer volop te bewonderen in de bermen en parken van Istanbul.
En ook overal te zien in de oude paleizen en sultansmoskeeën als decoratie in tapijten en in de geglazuurde tegels aan de wanden. Zoals deze die ik vond op de betegelde muren van de Harem in het Topkapı paleiscomplex.
Wil je meer ontdekken van Istanbul, de Turkse keuken, cultuur en geschiedenis?
Bestel dan hier mijn wandelgids. Ook leuk om kado te geven.