Het is weer de tijd van het jaar om het bos in te gaan en eetbare paddestoelen te zoeken. In Rusland, Polen en andere landen is het een jaarlijkse traditie waar veel mensen naar uitkijken.
Maar niet alleen in de bossen is er in de herfst veel opwindends te ontdekken op het gebied van bekende en soms onbekende paddestoelen. Zelfs in het hartje van toeristisch Istanbul kun je fraaie exemplaren tegenkomen.
Zo zag ik bij de ingang van de Hagia Sophia, die jaarlijks door miljoenen wordt bezocht, plots een echte tonderzwam (ook wel tondelzwam genoemd). De prachtige hoefvormige paddestoel had zich gevormd aan de halfdode boom. Gelukkig zo’n twee en een halve meter boven de grond zodat niemand er bij kon. Ik was overigens de enige die er belangstelling voor had, maar ja ik ben gewend om nieuwsgierig ook naar boven te kijken!
Vroeger werd de tondelzwam gebruikt als tondel voor het maken van vuur, zo lees ik op internet. “De tondel werd samen met vuurstenen in een tondeldoos meegenomen. Met de vonken van tegen elkaar geslagen vuurstenen werd een plukje aangestoken, waarna met de smeulende tondel een houtvuur kon worden aangeblazen.”
Uit de kern gesneden schijven werden tot een soort juchtleer bewerkt, waarvan dameshandschoenen en wondlappen werden gemaakt. In Roemenië en Hongarije worden nog hoofddeksels van de tondelzwam gemaakt.
In augustus 2013 deed Staatsbosbeheer aangifte van diefstal van ongeveer 150 tonderzwammen uit het beukenbos bij Renkum op de Veluwe. Eerder waren er ook mensen op heterdaad betrapt bij diefstal van deze tonderzwammen. Zeldzame kevers en sluipwespen leven en leggen hun eitjes in of op de tonderzwam. Omdat de tonderzwam langzaam groeit en wel tientallen jaren oud kan worden, is de verwijdering hiervan daarom een bedreiging voor het voortbestaan van deze insecten.
Ik hoop dus maar dat iedereen die de bijzondere tonderzwam op de boom voor de Hagia Sophia ziet, hem alleen maar bewonderend bekijkt. Of zoals Johnny Jordaan zong: ‘Daar mag je alleen maar naar kijken, maar aankomen niet!’