Foto’s © Slawomira Kozieniec
In het oude stadscentrum van Istanbul, waar de meeste toeristische top attracties te vinden zijn, voldoen veel openbare toiletten nog niet aan de moderne, westerse eisen. Toenmalig burgemeester Kadir Topbaş kondigde in 2012 aan alle bestaande faciliteiten te renoveren, ook die deel uitmaken van moskeeën.
De gemeente beloofde 25 openbare wc’s te renoveren en bovendien 15 moderne toiletten te bouwen op de belangrijkste toeristische plekken in Istanbul. ‘Insallah’ (als God het wil), werd er toen meteen bijgezegd.
Op het hippodroom is er inderdaad een moderne openbare toiletruimte neergezet. Een bezoek voor plas- of poeppauze kost 1 Turkse Lira. De tourniquets accepteren alleen gepast geld!
Reisadviseur en tourgids Semra wees me erop dat er ook elders in de oude stad en in de rest van Istanbul inmiddels moderne, schone oranje container toiletten zijn neergezet door de gemeente. Een grote vooruitgang. Ook bij de Grote Bazaar is er een neergezet, bij de Arasta bazaar, op Hagia Sophia plein naast de Hürrem Sultan Hamamı, en bij Topkapi paleis.
Hurktoiletten
Wie hoge nood heeft kan overal in Istanbul altijd bij een moskee terecht. Let op! Alle wc’s (’tuvalet’ op zijn Turks geschreven) in moskeeën zijn traditionele hurktoiletten, ook wel bekend als toiletten ‘Alaturka’. Dit soort wc’s vind je overal in Aziatische landen en in Frankrijk op het platteland.
De zit-toiletten verschenen in Europa in de 14e eeuw. “Gemakstoelen” of “kakstoelen” werden die genoemd. Dat waren gewone stoelen met een gat erin, waar een emmer onder werd geplaatst.
In plaats van te zitten, ga je in een hurktoilet hangen boven een gat in de grond. Zet je voeten op de voetsteunen, en dan goed mikken!
Hurk wc is altijd zonder wc papier. Foto: Slawomira Kozieniec
Neem voor de zekerheid altijd wc-papier of papieren servetjes mee uit het hotel wanneer je op stap gaat in Istanbul, want in de hurktoiletten is geen wc-papier beschikbaar. Alleen een plastic kannetje waarmee je geacht wordt alles schoon te spoelen met je linker hand. (Daarom is het in islamitische culturen meestal ongepast iets aan te reiken met de linkerhand).
Het is altijd een kliederboel in de hurktoiletten van al dat gespetter met waterkannetjes. In de steden hebben de meeste Turken thuis wc’s die een mix zijn van een zit-toilet en een bidet. Met een extra kraantje dat water naar boven spuit voor het wassen van de uitwendige geslachtsorganen of de anus. Westerlingen zijn natuurlijk viezeriken, omdat ze na het poepen alleen maar toiletpapier gebruiken, waardoor niet altijd alles schoon wordt.
Na het wassen van je handen kun je wat velletjes glad papier krijgen aan de balie waar je betaalt – 75 kurus tot 1,5 Turkse Lira – om je handen te drogen.
De bijnaam voor het toilet in Turkije is ‘nummer 100’. Een relatief modern gebruik en pas ingevoerd in de republikeinse tijd (na 1923). Zoals bij veel dingen die tijdens die politieke en culturele revolutie werden ingevoerd, was Frankrijk de inspiratiebron. Hotelkamers hebben nummers. De wc niet. Die heeft 00 ‘sans numéro’ [uitgesproken: cent numéro] dat dus in het fonetisch geschreven Turks ‘Yüz Numara’ wordt: Nummer 100.
In heel populaire plekken, zoals Starbucks, moet je vaak een code krijgen voor toegang naar het toilet, die op je bon staat nadat je wat hebt besteld. Niet echt praktisch bij hoge nood!
In veel hotels en restaurants, vooral in de stadjes van Anatolië, en op het platteland, staat in de toiletruimte een waarschuwing en verzoek om gebruikt toiletpapier niet in de wc te gooien maar in het emmertje of mandje naast de wc-pot. Men is o zo bang dat de toiletten verstopt raken. Dus, ook al vind je het vies, gooi je vieze wc-papier in de prullenbak ernaast! ‘Problem yok’ (geen probleem), zoals de Turken zeggen 🙂
https://www.odyssee-reisgidsen.nl/gids/wandelen-in-istanbul
