Blauwe Moskee. Foto: Anneke de Leeuw
De Blauwe Moskee is een van de belangrijkste must-see attracties van de oude stad. Midden in het hart van de plek waar ooit de stad Byzantium werd gebouwd.
De moskee is een van de beroemdste religieuze gebouwen ter wereld. Ze staat bekend om haar zes minaretten en de blauw-witte Iznik-tegels die het interieur van deze sultansmoskee sieren. De officiële naam van dit godshuis is de Sultan Ahmet moskee, vernoemd naar de sultan die opdracht gaf tot de bouw.
Toen dit 17e-eeuwse meesterwerk in 1616 feestelijk werd geopend, veroorzaakte het opschudding in Mekka, de geboorteplaats van de islam. Moslims vroegen zich verontwaardigd af of de Osmanen probeerden om de met zes minaretten omringde Al-Masjid al-Haram moskee in Mekka, te overtreffen. Sultan Ahmet I (1603-1617) maakte veel goed door te betalen voor de bouw van een zevende en achtste minaret bij de moskee in Mekka.
Om de schoonheid van de Blauwe Moskee goed op je in te laten werken, moet je het gebouw vanaf de juiste richting benaderen. Loop niet direct vanaf de uitgang van de Hagia Sophia naar de moskee net als alle andere toeristen doen, maar ga eerst naar het midden van het Hippodroom en loop dan naar de hoofdingang. Dat deden de Turkse gastheren ook toen ze begin 2007 koningin Beatrix, de hoogzwangere Maxima en kroonprins Willem-Alexander begeleidden voor een bezoek aan de beroemde moskee.
De ogen van de bezoekers gaan automatisch omhoog vanaf het moment dat de hoofdingang naderbij komt. Er zijn steeds weer andere, met lood bedekte, halfkoepels te zien tot de hoofdkoepel in beeld komt.
De zes minaretten – van waar de gelovigen vijf keer per dag worden opgeroepen om te bidden – zijn een van de definiërende kenmerken aan de buitenkant van de moskee. Opvallend is dat de zes minaretten niet identiek zijn. De vier minaretten die de gebedsruimte omringen, hebben drie balkons en de twee bij de ingang hebben er slechts twee. Dat maakt een totaal van 16 balkons; symbolisch voor het feit dat Sultan Ahmet I de 16e sultan was van het Osmaanse Rijk.
Toeristen worden door de bewakers verzocht om de uitgang rechts te nemen en meteen linksaf te gaan om via de noordzijde de moskee binnen te kunnen gaan. De hoofdingang is strikt voorbehouden aan moslims die hier komen om te bidden en niet in de eerste plaats om van het gebouw te genieten. Tijdens het wekelijkse vrijdaggebed rond het middaguur is de Blauwe Moskee gesloten voor buitenlandse toeristen.
Een van de eerste dingen die opvallen in de moskee zijn de vier enorme zuilen van 5 meter in diameter die de grote koepel ondersteunen. Deze zogenaamde ‘olifantspoten’ maken duidelijk wat een enorme wonder van architectuur de Hagia Sophia is: meer dan duizend jaar ouder en de gigantische koepel heeft geen enkele ondersteuning van zuilen. Gedempt licht valt binnen door de 260 gebrandschilderde ramen. De witmarmeren ‘mihrap’ (gebedsnis in de richting van Mekka) is ingelegd met kostbare stenen en met drie stukken van de Zwarte Steen uit Mekka.
Links voorin de moskee is de verhoogde sultansloge. Deze koninklijke VIP-box voor de sultan en zijn gevolg is zo gebouwd dat de sultan zo dicht mogelijk bij de imam zat tijdens het wekelijkse vrijdaggebed. Het traliewerk was bedoeld om te voorkomen dat de onderdanen de sultan konden zien. Hij kon hen natuurlijk wel zien!
De 20.000 handgeschilderde tegeltjes zijn versierd met lelies, tulpen, rozen en anjers. Echt mooi blauw – zoals Delfts blauw – zijn ze echter niet. Ze zijn zijn niet van de beste kwaliteit en daarom zijn hun oorspronkelijke kleuren vervaagd en veranderd (rood is bruin geworden, groen werd een vaag soort blauw en het wit is vervaagd). Ook het glimmende glazuur bovenop de tegeltjes is dof geworden. De tegels op het achterbalkon zijn tweedehands, uit de haremvertrekken in het Topkapi Paleis, nadat deze bij een brand in 1574 werden beschadigd.
Overal om je heen ziet ook kalligrafische teksten uit de Koran. Alleen deze twee soorten van versieringen zijn toegestaan in moskeeën. Het is moslims verboden om dieren en mensen af te beelden, vooral in gebedshuizen, omdat dat afgoderij in de hand werkt.
Vergeet voor het verlaten van de moskee niet om bij de linker uitgang een blik te werpen op de zilveren maquette van de grafmoskee van de Profeet Mohammed in Medina – met tien minaretten – en een foto van de Grote Moskee in Mekka.
Buiten de moskee is het praalgraf van sultan Ahmet I. In de tombe liggen onder andere ook zijn vrouw en de sultans Osman II en sultan Murat IV.
Maak tijd om na het vallen van de duisternis nog een keer langs de moskee te lopen en foto’s te maken: want de Blauwe Moskee is vooral magisch wanneer ze ’s avonds is verlicht.