Basilica Cisterne. Foto: Slawomira Kozieniec
Ook onder de grond van de toeristische wijk Sultanahmet zijn verrassende dingen te ontdekken. Een van de bekendste attracties is het enorme ondergrondse waterreservoir aan de overkant van de tramrails die langs de Hagia Sofia loopt.
Het is de grootste regenput van de honderden waterreservoirs die onder de grond liggen of in de openlucht werden gebouwd in het oude Constantinopel.
Het bouwwerk heet de Basilica Cisterne en is vernoemd naar de Romeinse basiliek die hier stond. Het water voor deze indrukwekkende regenput werd aangevoerd van buiten de stadsmuren door middel van een reeks van aquaducten en tunnels die begonnen in het Belgrado Bos, zo’n 25 kilometer buiten de stad.
De Byzantijnse keizer Justinianus I liet het gewelf in 532 bouwen voor de watertoevoer naar zijn paleis – op de plaats waar nu de Blauwe Moskee staat – en andere overheidsgebouwen op de eerste heuvel van Constantinopel. Het waterreservoir had een capaciteit van 80 miljoen liter water.
In het Turks heet de cisterne Yerebatan Sarayı (Ondergronds Paleis), een toepasselijke naam, omdat dit prachtige bouwwerk met zijn 336 zuilen veel weg heeft van een ondergronds paleis.
De Basilica Cisterne diende in 1963 als een van de locaties in Istanbul voor de James Bond-film ‘From Russia with Love’ met Sean Connery als de fictieve Britse MI-6 agent James Bond, die op pad wordt gestuurd om de Russische Tatiana Romanova (Daniela Bianchi) – medewerkster op het consulaat van de Sovjetunie – te helpen over te lopen naar het Westen.
Afdalen in deze 1500-jaar oude ondergrondse wereld met zijn spelonkachtige interieur en schaduwen is al romantisch en mysterieus op zich, maar die sfeer wordt nog versterkt door de sfeervolle, klassieke muziek en ingetogen verlichting.
Intrigerend is te zien dat recycling niets nieuws is. Hergebruik van oud materiaal om nieuwe dingen te bouwen deden ze in die tijd net zo goed! Kijk maar naar de zuilen. Het is duidelijk dat ze hier naar toe zijn gebracht uit diverse delen van het Romeinse Rijk. Waarschijnlijk uit oude tempels of andere gebouwen. Ze zijn verschillend van vorm en bedekt met verschillende kapitelen: Dorische, Korinthische en Ionische.
Het omgekeerde hoofd van Medusa. Foto: Slawomira Kozieniec
Andere bewijzen van deze oude recyclingmethode zijn twee zuilbasementen met bas-reliëfs, waarvan er een in de vorm van Medusa’s hoofd. Ze waren duidelijk niet bedoeld als decoraties, want een van de twee staat ondersteboven en de andere is op zijn kant neergezet. De bouwvakkers gebruikten ze duidelijk alleen als ondersteuning van de zuilen. Bovendien, als deze gigantische regenbak vol water was, zaten deze intrigerende hoofden volledig onder water!
Sommigen veronderstellen dat deze hoofden ooit deel uitmaakten van een nymphaeum, een heiligdom voor waternimfen.
Dit fraaie voorbeeld van Byzantijnse architectuur is niet alleen een opmerkelijke toeristische attractie, maar ook een heerlijke plek om de geschiedenis op te snuiven. Water druppelt nog steeds vanuit het plafond zoals het al eeuwen doet. Wie even tot rust wil komen en aan het stof, de chaos, het lawaai of de zomerse hitte wil ontsnappen, gaat naar de Basilica Cisterne.
Meer ontdekken van mijn Istanbul?
Bestel dan hier mijn wandelgids:
https://www.odyssee-reisgidsen.nl/gids/wandelen-in-istanbul